Сцежкамі Янкі Купалы >
Кропкі Сцежкамі Янкі Купалы
Гэта ўнікальнае месца, цесна звязанае з жыццём і творчасцю паэта. Фальварак Акопы маці паэта арандавала аж на дваццаць гадоў, пачынаючы з 1911 г. Янка Купала бываў тут рэгулярна і стварыў тут 110 паэтычных твораў: паэм, п'ес, вершаў. Захаваліся падмуркі пабудоў, а таксама векавыя дубы, пад кронамі якіх тварыў вялікі майстар слова, і велізарныя валуны. Менавіта ў гэтым маляўнічым кутку Беларусі найбольш поўна раскрыўся геніяльны паэтычны талент песняра.
Маленькі Янка нарадзіўся 7 ліпеня 1892 г. у невялікім фальварку Вязынка, які належаў шляхецкаму роду Здзехаўскіх. Бацькоў будучага паэта клікалі Дамінік Ануфрыевіч і Бянігна Іванаўна Луцэвічы. Сям'я пражыла ў Вязынцы не больш за год. У 1946 г. на доме была ўсталявана мемарыяльная дошка, а ў 1948 г. адкрыты філіял музея Я. Купалы. У 1972 г. праведзены аднаўленчыя работы. Захаваліся старажытныя дрэвы, сажалка, сад, ліпавая алея. Гэтыя маляўнічыя месцы прыцягваюць мастакоў і фатографаў. Таксама тут праводзяцца вечары паэзіі народнага паэта Беларусі.
Побач з Селішчам і Акопамі знаходзіцца былы маёнтак знакамітага беларускага пісьменніка Анатоля Лявіцкага, вядомага як Ядвігін Ш. Захаваўся велізарны дуб, пад кронай якога гаспадар маёнтка слухаў вершы юнага Купалы. У доме Лявіцкіх праходзілі беларускія вечарыны, на адной з якіх, у 1912 г., будучы народны паэт упершыню прачытаў сваю «Паўлінку». Сяброўства паміж Купалам і Лявіцкім было настолькі моцным, што пазней паэт быў хросным бацькам дзяцей Лявіцкіх.
Пасля падаўлення паўстання 1863-1864 гг. і адбыцця дванаццацігадовай катаргі ў Сібіры ў сваё радавое гняздо ў Малых Бесядах вярнуўся Зігмунд Чаховіч, блізкі сябра і паплечнік Кастуся Каліноўскага. Юны Янка Купала часта карыстаўся бібліятэкай старога паўстанца, з дапамогай якой падрабязна азнаёміўся з гісторыяй ВКЛ і падзеямі 1863-1864 гг., а таксама на працягу пяці гадоў вывучаў сабраныя ў ёй літаратурныя і гістарычныя шэдэўры. Захаваўся падмурак бібліятэкі і самая вялікая алея з лістоўніцы ў Беларусі.
Як вядома, жыццё Янкі Купалы трагічна скончылася ў Маскве ў 1942 г., магчыма, не без удзелу спецслужбаў савецкай улады. Крэміраваныя астанкі песняра ў 1962 г. былі перавезены на вайсковыя могілкі Мінска. Літаратурны музей паэта быў адкрыты ў 1945 г. Цяперашні будынак музея размешчаны на месцы згарэлага ў 1941 г. драўлянага дома, дзе паэт з сям'ёй жыў з 1927 г. Парк, у якім стаіць музей, носіць імя паэта, у ім усталяваны адзіны ў Беларусі прысвечаны яму помнік.
12 ліпеня 1882 г. у Траецкім касцёле былога мястэчка быў праведзены абрад хрышчэння маленькага Янкі як шляхціца. У 1903 г. дванаццацігадовы паэт працаваў тут пісарам. У 1913 г. у памяшканні пажарнай аховы ў прысутнасці аўтара была ўпершыню пастаўлена знакамітая «Паўлінка». Імем паэта названа невялікая вуліца гарадка, а таксама на невысокім пастаменце ўсталяваны яго бюст. На мясцовых могілках, магчыма, ёсць магіла Зыгмунта Чаховіча, дзякуючы якому Янка Луцэвіч стаў усім вядомым Янкам Купалам.
Гэтыя месцы займаюць адначасова трагічнае і знакавае месца ў жыцці народнага паэта Беларусі. Сям'я Луцэвічаў жыла тут з 1895 г. У Селішчы памёр бацька паэта, брат і дзве сястры (першы верш напісаны трынаццацігадовым Янкам якраз на смерць сястры). У Селішчы юны паэт пазнаёміўся з гаспадаром суседняга маёнтка ў Малых Бесядзях – Зігмундам Чаховічам, удзельнікам паўстання 1863-1864 гг. Менавіта дзякуючы гутаркам з ім і яго вялізнай бібліятэцы будучы паэт сфармаваўся ў геніяльнага беларускамоўнага творцу, якога мы сёння ведаем як Янку Купалу.
У 1992 г. у старым драўляным доме прыблізна 1982 г. пабудовы да 110-годдзя нараджэння паэта быў створаны філіял літаратурнага музея. Цікавыя Харужынцы толькі тым, што ў гэты фальварак сястра паэта выйшла замуж. Але тым не менш мясцовасць таксама зачароўвае сваімі маляўнічымі ландшафтамі, у якія ўдала ўпісваецца нядаўна ўстаноўленая скульптура Янкі Купалы. Залы музея ў Харужынцах прадстаўлены яркімі і маляўнічымі экспазіцыямі, прысвечанымі тэатральным пастаноўкам па творах паэта.
Тут нас сустрэнуць у добрым стане пабудовы былой шляхецкай сядзібы Любанскіх. Афіцына, бровар, драўляныя свірны, парк з сажалкамі, дом для рабочых. Менавіта ў гэтым доме ў 1906-1907 гг. працаваў у якасці памочніка вінакура Янка Купала. У Яхімоўшчыне былі напісаны лепшыя вершы паэта, якія пасля ўвайшлі ў яго першы зборнік вершаў «Жалейка». У 2001 г. тут адкрыўся філіял літаратурнага музея Янкі Купалы. Побач, у Палачанах, захаваўся каменны крыж, які паэт неаднаразова наведваў.
Фотагалерэя