Маршрут Гродна-1 >
Кропкі маршрута Гродна-1
Па вуліцы Ажэшка, 3 у 1803 г. для віцэ-губернатара горада быў узведзены шыкоўны дом у класічным стылі з элементамі мадэрн. Безумоўным упрыгожаннем будынка з'яўляецца дарыйскі порцік з чатырма масіўнымі калонамі і арачным праездам ва ўнутраны двор дома, дзе на невялікай плошчы быў разбіты ўтульны сад з альтанкай. Некалі тут была сабрана багатая бібліятэка.
На працягу 20-ці гадоў, пачынаючы з 1734 г., пры праўленні караля польскага і літоўскага Аўгуста II узводзіўся новы каралеўскі палац па праекце архітэктара К. Пёппельмана. Задумваўся ён як летняя рэзідэнцыя. У Новым замку праходзілі генеральныя соймы Рэчы Паспалітай. Тут у 1795 г. кароль літоўскі і польскі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі падпісаў акт аб адрачэнні ад прастола, пасля чаго маскоўскія ўлады размясцілі ў замку воінскія казармы і лячэбную частку.
Прыкладна ў 70-я гады XVIII ст. па сучаснай вуліцы Горкага, 2 па праекце Д. Сака збудаваны гэты маштабны палацавы комплекс у стылі класіцызму, некалі аточаны пейзажным паркам. Належаў роду Дзяконскіх, пазней графу Валіцкаму. З 1858 г. у палацы размясцілася рэзідэнцыя святароў епархіі горада. У 1919 г. у час размяшчэння тут урада БНР у палацы дзейнічала вайсковая камендатура.
Перад позіркам вандроўцы – адна з найстарэйшых каменных пабудоў жылога тыпу Гродна. Узведзены гэты П-падобны будынак у тры высокія паверхі ў стылі класіцызму на мяжы XVII-XVIII стст. Часткова перабудоўваўся ў 1912 г. Цэнтральная частка палаца мае невялікі арачны праезд у замкнёны дворык. У 1726 г. тут размяшчалася рэзідэнцыя М. Масальскага – гарадскога старасты.
Яшчэ адзін былы палац, збудаваны ў стылі класіцызму ў 40-я гады XVIII ст. па вул. Замкавая, 16 на сродкі будучага гарадскога старасты Караля Храптовіча. Пабудова мае невялікі замкнёны дворык, патрапіць у які з вуліцы можна праз арачны праезд. Над аркай захаваўся ляпны герб горада. Палац таксама з'яўляўся ўласнасцю А. Тызенгаўза і Ф. Мучынскага, пазней належаў роду Ляхніцкіх. У 1790 г. палац быў значна перабудаваны па праекце архітэктара М. Кнакфуса.
Перад прыходам на беларускія землі савецкай улады толькі ў Гродне налічвалася 44 сінагогі і малітоўныя школы. Сёння ў горадзе акрамя Вялікай харальнай сінагогі на вул. Б. Траецкая, 59А захавалася толькі некалькі значна перабудаваных культавых пабудоў габрэйскай абшчыны Гродна. Адна з іх знаходзіцца па вул. Сацыялістычная, 35. Пабудавана яна ў 1856 г. на месцы, дзе калісьці стаяла драўляная сінагога. Афіцыйная назва яе – Орах Хаім ( «Бенахім»). Захавалася былая сінагога на вул. Урыцкага, 9, пабудаваная ў 1885 г.
Па вул. Замкавая, 21 можна палюбавацца адным з самых старых помнікаў нашай нацыянальнай архітэктуры. Стары замак – адзіны каралеўскі замак каралёў польскіх і літоўскіх, які захаваўся на тэрыторыі Беларусі. У 1398 г. вялікі князь Вітаўт на месцы старога драўлянага замка ўзвёў новы пяцівежавы замак, які часткова захаваўся да нашых дзён. Сёння вядзецца рэканструкцыя гэтага архітэктурнага шэдэўра Беларусі.
Яшчэ адна рэзідэнцыя апошняга караля РП. Сядзібны дом быў страчаны падчас Першай сусветнай вайны, і графскі род дэ Пасі, якому на той час належала сядзіба, перабраўся на сталае жыхарства ў суседнюю каменную карчму, прыстасаваную пад жылы дом. На тэрыторыі сядзібы захавалася капліца-пахавальня роду Пасі. Побач брама з званіцай. Год пабудовы сядзібы – 1782 г. Гэтая сядзіба таксама ўзводзілася па праекце архітэктара Д. Сака.
Варта наведаць адну з сядзіб апошняга караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Размешчана яна на правым беразе Нёмана. Пабудавана ў стылі барока ў 1771 г. Новы ўладальнік – род Ляхніцкіх – у сярэдзіне XIX ст. перабудаваў сядзібу. Сядзібны дом з каменнай і драўлянай частак захаваўся не цалкам. Захавалася велізарная пабудова стайні і сядзібная капліца, якая сёння выкарыстоўваецца як гаспадарчая пабудова. Часткова захаваўся старажытны парк.
На вуліцы Церашковай, 29 знаходзіцца яшчэ адна загарадная сядзіба С. А. Панятоўскага, апошняга караля Рэчы Паспалітай. Сядзібны дом у стылі барока збудаваны ў 60-я гады XVIII ст. па праекце знакамітага архітэктара Д. Сака. Адметная рыса архітэктуры будынка – яго рызаліт з франтонам і высокая лоджыя, якая ўпрыгожвае галоўны ўваход. На эркеры палацавага фасада шматграннік SAR. Захаваліся пабудовы двух флігеляў і фрагменты пейзажнага парку сярэдзіны XVIII ст.
Фотагалерэя