Маршрут Станькава >
Кропкі маршрута Станькава
Зусім непрыкметны прыток аддзяляе заходні востраў ад асноўнага масіву сядзібнага парку Чапскіх. На пакатым беразе выспы, які спускаецца да ціхіх водаў сажалкі, стаіць альтанка-ратонда. Восем масіўных калон нясуць на сабе купал, які, магчыма, з часам быў значна перайначаны. Тут устаноўлены цудоўны гарбаты дубовы масток і прычал. Таксама тут здымалі мастацкі фільм «Дуброўскі».
Да 1880 г. адзін з лепшых прыватных музеяў у Беларусі, які належаў роду Чапскіх, меў патрэбу ў дадатковых памяшканнях. У сувязі з гэтым была пабудавана бібліятэка ў выглядзе мініяцюрнага сярэднявечнага замка. Тут захоўвалася дваццаць тысяч унікальных кніг, сабранне манет, старажытнай зброі, калекцыі посуду і абразоў. Частка неацэннай нацыянальнай спадчыны была вывезена гаспадарамі маёнтка ў Кракаў у 1894 г. Тое, што засталося, было вывезена ў 1916 г. і бясследна знікла ў музейных запасніках Масквы.
Дарогі, якія ўваходзяць у сядзібу, былі аформленыя ўязнымі брамамі. Захавалася адна з іх, размешчаная з усходняга боку парку. Яна складаецца з асноўнага высокага арачнага праезду і двух бакавых. На франтоне сярэдняй аркі калісьці красаваўся фамільны герб Чапскіх. Выканана брама ў комплексе з вартоўняй у псеўдагатычным стылі з цэглы ў 1886 г. Побач знаходзілася знішчаная ў 1961 г. капліца-пахавальня Караля Чапскага і яго ўнука. Браме тэрмінова патрабуецца кансервацыя.
Сядзіба Чапскіх вядомая з канца XV ст. Першапачаткова яна належала родам Дарагастойскіх, Радзівілаў. З сярэдзіны XVIII ст. – уласнасць графскага роду Гутэн-Чапскіх. Палац быў пабудаваны ў 60-я гг. XIX ст. і спалены мясцовымі партызанамі падчас Другой сусветнай вайны. Сярод ацалелых пабудоў у арыгінальным выглядзе можна ўбачыць дом для прыслугі. Гэта Г-падобны будынак, узведзены з цэглы ў псеўдагатычным стылі з арыгінальным непрапарцыйна высокім зубчастым франтонам у 1900 г.
Гэты ўнікальны зялёны рай раскінуўся ўздоўж зусім непрыкметнай рачулкі Рапусі. Створаныя штучна запруды напаўняюць прадаўгаваты вадаём з, магчыма, таксама штучна створанымі астраўкамі. Сам парк першапачаткова налічваў каля 500 відаў дрэў і кустоў, завезеных сюды спецыяльна з краін Еўропы і нават Амерыкі. Пейзажны парк уключаў цяпліцы і аранжарэі для гадоўлі новых саджанцаў і садовых кветак. Адсюль на продаж нават вывозілі свежыя ананасы. Хоць і пашкоджаны часам, парк і сёння захоўвае сваё хараство.
У кутку каменнай агароджы паркавай тэрыторыі, якая прылягае да бібліятэкі і сядзібнага двара, у ідэальным стане захаваўся дыхтоўны будынак свірна. Складзены ён з дробнага палявога каменю ў 1897 г. Франтоны свірна каменныя, ёсць напаўзаглыбленыя падвальныя памяшканні. Да нядаўняга часу ён стаяў без даху, у закінутым стане. Сёння свіран адноўлены і служыць складскім памяшканнем.
Яшчэ адна пабудова, якая ўваходзіць у комплекс гаспадарчых будынкаў, збудаваных на тэрыторыі шляхецкага роду Чапскіх у Станькаве, – стайня. Прысадзістая прадаўгаватая пабудова з нізка пасаджанымі невялікімі вокнамі складзеная з палявога каменю. Аконныя праёмы аформлены цагляным мурам, куты зроблены з часаных каменных квадратаў. Пабудавана стайня ў самым канцы XIX ст. Сёння ў ёй знаходзіцца вытворчае памяшканне.
Невядома, ці быў гэты флігель адзіным пры палацы Чапскіх або паралельна яму знаходзіўся яшчэ адзін. Гэты флігель, пабудаваны ў 1890 г. у стылі позняга класіцызму з цэглы, захаваўся ў выдатным стане. Гэтая пабудова адводзілася пад кухонны флігель і была злучаная з палацам падземным ходам, які, магчыма, і сёння часткова захаваўся. Будынак адноўлены і цалкам можа выкарыстоўвацца ў гаспадарчых мэтах.
У 1868 г. на падмурку больш старажытнага драўлянага ўніяцкага храма, вядомага з пачатку XVIII ст., пабудаваны новы цагляны праваслаўны храм у рэтраспектыўна-рускім стылі, асвечаны ў гонар Св. Мікалая. З прыходам савецкай улады святыня была зачынена і цалкам разрабаваная – ажно да пераплаўлення купалоў, а на пачатку 1960-х гг. храм і зусім узарвалі. Царква стаяла ў руінах да 2011 г., пасля чаго была адноўлена і адкрыта для вернікаў.
Фотагалерэя